Circulaire businessmodellen kunnen financiële drempels voor installaties pv verlagen

De installatie van pv-systemen is de laatste tien jaar sterk toegenomen. Toch worden veel huishoudens geconfronteerd met aanzienlijke financiële, technische of wettelijke drempels om te investeren in zonne-energie. In het kader van het CIRCUSOL project onderzocht VITO of circulaire businessmodellen die drempels kunnen verlagen.

CIRCUSOL

Het CIRCUSOL project kijkt met een circulaire bril naar de volledige waardeketen van pv- en batterijsystemen en alle maatschappelijke en milieugerelateerde uitdagingen waarmee die wordt geconfronteerd. Hoe kan het ontwerp van pv- en batterijtechnologie hun hergebruik en recyclage vergemakkelijken? Wat doen we met afgedankte panelen en batterijen? Kunnen we ze hergebruiken? Welke zijn daarbij belangrijke randvoorwaarden?

Hoe kunnen circulaire strategieën de brede uitrol van pv- en batterijsystemen in de maatschappij versnellen? Deze uitdaging onderzochten VITO onderzoekers Wim Van Opstal en Anse Smeets specifiek voor residentiële pv-installaties. Aan de hand van een grootschalige enquête bij 3.996 Vlamingen bekeken ze of circulaire businessmodellen de drempels voor residentiële pv-adoptie kunnen verlagen.

Drempels voor investeren in pv-installaties

De resultaten suggereren dat initiële kosten, een gebrek aan vertrouwen in overheden, het risico op een snelle technologische veroudering en een gepercipieerd gebrek aan financieel rendement de belangrijkste drempels vormen voor residentiële investeringen in pv-installaties.

Circulaire businessmodellen, waaronder product-servicesystemen (PSS) en hergebruik van pv, lijken de eerste, financiële drempel te verlagen.

Zonne-energie as a service en pv-hergebruik

Door middel van PSS kunnen klanten profiteren van zonne-energie zonder dat ze een pv-installatie moeten aanschaffen. Zonne-energie as a service dus. Tegelijk worden pv-dienstverleners gestimuleerd om de levensduur van producten te optimaliseren.

PSS-modellen kunnen ook hergebruik van pv mogelijk maken. Klanten hoeven zich immers geen zorgen te maken over aankoop, onderhoud en reparatie wanneer hun woning door een dienstverlener wordt uitgerust met hergebruikte pv-panelen. Pv-systemen die in aanmerking komen voor hergebruik zijn typisch nog werkende en vrij recente pv-modules die buiten gebruik zijn gesteld omdat ze worden vervangen door krachtigere systemen, door vroegtijdige defecten aan het bredere systeem, vanwege verzekeringsclaims na een storm, enz.

Economische en ecologische waardeproposities

Zowel PSS-modellen voor zonne-energie als pv-hergebruik hebben sterke economische en ecologische waardeproposities die het meest aantrekkelijk lijken voor vrouwelijke klanten en bewoners die in oudere huizen en huizen met platte daken wonen. Dit laatste heeft te maken met het feit dat de esthetische gevolgen van een hergebruikinstallatie met potentieel heterogene pv-panelen eerder beperkt zijn op huizen met platte daken. Pv-hergebruik wordt vooral interessant gevonden door klantensegmenten met de volgende kenmerken: jong, hoogopgeleid, met migratieachtergrond, en minder risicomijdend.

Belang van vertrouwen

Een ander belangrijk resultaat is dat vertrouwen in zowel dienstverleners als technologie kan worden beschouwd als een noodzakelijke voorwaarde voor PSS voor zonne-energie en pv-hergebruik.

De resultaten suggereren ook een complexe relatie tussen het vertrouwen in overheden en de adoptie van pv.

Ten eerste zien we dat het vertrouwen in overheden hoger is bij huishoudens die niet in een pv-installatie hebben geïnvesteerd. Dit kan het vertrouwen weerspiegelen in het overheidsbeleid dat mogelijks resulteert in voldoende en betrouwbare levering van betaalbare energie, wat het gevoel belemmert dat men zelf moet investeren in zonne-energie om onafhankelijk en zelfvoorzienend te zijn.

Aan de andere kant hebben de hervormingen van het energiebeleid in het afgelopen decennium geleid tot een afname van het vertrouwen in de overheid bij huiseigenaren die investeerden in een pv-installatie. Een gebrek aan vertrouwen in de overheid blijkt ook samen te hangen met een gebrek aan interesse in hergebruik van pv.

Rol van overheden

Aangezien circulaire businessmodellen de financiële drempel kunnen verlagen voor huishoudens die vandaag nog niet investeren in een pv-installatie, is het belangrijk dat overheden over verschillende beleidsdomeinen heen hierop inspelen. Het biedt overheden een instrument om gericht energieongelijkheid, klimaatuitdagingen en duurzaamheid aan te pakken. Circulaire businessmodellen voor zonne-energie hebben immers een positieve milieu-, financiële en sociale impact.

Naast het ondersteunen van circulaire businessmodellen blijkt uit het onderzoek dat het belangrijk is dat overheden inzetten op het terugwinnen van het vertrouwen door een geloofwaardig energiebeleid te ontwikkelen dat complementariteit vertoont op verschillende beleidsniveaus en -domeinen en dat rechtszekerheid biedt voor huishoudens om te investeren in hernieuwbare energieoplossingen.

Overheden kunnen ook helpen bij het delen van ervaringen van huishoudens die PSS-modellen voor zonne-energie gebruiken. Uit het onderzoek blijkt immers dat een gebrek aan ervaringen van gelijken een belangrijke drempel lijkt te zijn voor de toepassing van PSS op zonne-energie. Het laten zien van circulariteitsaspecten van bekende PSS-modellen – zoals Netflix – kan helpen om de overtuigingen en voorkeuren te veranderen met betrekking tot de rol van eigendom om toegang te krijgen tot duurzame, hernieuwbare energie.

Bron: VITO